STACJA VI

"JAKIE TO DRZEWA"

MENU STACJI 6:

• 6 - Materiały potrzebne do zadania i wskazówki dla nauczyciela
• 6 - Karta pracy dla ucznia
• 6 - Karta pracy dla nauczyciela - z kluczem odpowiedzi 

(czas około 30 minut)

STACJA VI

6 - Materiały potrzebne do zadania i wskazówki dla nauczyciela

"JAKIE TO DRZEWA ?"

Materiały:

• pakiet edukacyjny "Drzewa",
• karta pracy ,Jakie to drzewa?" z planem parku,
• klucz odpowiedzi dla nauczyciela,
• materiały do pogadanki "Fauna i flora Doliny Prądnika".

Wskazówki dla nauczyciela:
Uczestnicy zajęć schodzą ze wzgórza zamkowego do parku. Nauczyciel przekazu­je uczniom informacje na temat świata roślin i zwierząt charakterystycznych dla Do­liny Prądnika. Informuje o porastającej niegdyś te tereny puszczy, której pozostało­ściami są nielicznie występujące okazy starodrzewia. Najcenniejsze z nich - pomniki przyrody - oznaczone są metalowymi tabliczkami. Następnie rozdaje poszczególnym grupom pakiety edukacyjne i karty pracy przewidziane w tym etapie. Pakiety zawierają strony poświęcone poszczególnym gatunkom drzew, zdjęcia, rysunki, opi­sy, ciekawostki. Powinny służyć pomocą przy wykonaniu zadania, a także stanowić materiał pomocniczy w dalszej edukacji szkolnej. Przed przystąpieniem do wykony­wania zadań nauczyciel wyjaśnia zasady bezpiecznego poruszania się zespołów w terenie, wyznaczonymi alejkami w obrębie parku. Sam pozostaje w miejscu, które umożliwia mu czuwanie nad realizacją zadań. Poleca uczniom przyjrzeć się otrzyma­nemu planowi i zapoznać z zadaniami, które powinni wykonać. W razie potrzeby służy pomocą. Po wykonaniu zadania sprawdza jego poprawność, rozdaje uczniom kolejny element puzzli.

MATERIAŁY DO POGADANKI "FAUNA I FLORA"
Korzkiew leży w Dolinie Prądnika i w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego. Przed kilkuset laty na terenie puszczy porastającej Jurę Krakowsko-Częstochowską żyły tury, niedźwiedzie, wilki, rysie i bobry. Dziś możemy tu spotkać: kuny domowe, wiewiórki, łasice, orzesznice, myszy leśne, popielice, chomiki. Symbolem przyrody jurajskiej jest nietoperz. Czasem w trawie przemknie zaskroniec i jaszczurka, a nad brzegiem Korzkiewki natknąć się można na traszkę, ropuchę i kumaka. Najliczniejszą grupę zwierząt stanowią owady (około 5000 gatunków). Występują tu liczne gatunki ptaków: jastrząb, krogulec i myszołów, puszczyk i sowa uszata, bocian czarny, dzię­cioł, drozd, kos, sikora, zięba, wilga, rudzik i wiele innych.

Zadania dla uczniów:
Uczniowie otrzymują kartę pracy i plan parku z zaznaczonymi na nim charaktery­stycznymi gatunkami drzew. Na podstawie otrzymanych materiałów i obserwacji uzupełniają legendę planu nazwami drzew

PAKIET EDUKACYJNY "DRZEWA"

Lipa
Kwitnie na przełomie czerwca i lipca żółtawobiałymi, zebranymi w kwiatostany kwiatami, owocem jest mały (do 6 milimetrów) orzeszek. Na obszarze polskim rosną w stanie dzikim dwa gatunki: lipa drobnolistna i lipa szerokolistna. Drzewo osiąga wysokość 30-40 metrów.

• W prawiekach lipa uchodziła za najulubieńsze drzewo tajemniczych bóstw, uosabiających dobroć, łagodność, głęboki spokój i szczodrość.
• W dawnych czasach lipy sadzono koło domu, kiedy urodziło się dziecko - nie można było jednak nawet wykopać dołka pod drzewo, dopóki nie rozległ się pierwszy krzyk dziecka - dołek mógłby okazać się złowróżbny.
• W słowiańskich zwyczajach lipa była drzewem trumiennym - wierzono, że właściwości magiczne "miłosiernego drzewa" zapewnią spokojny sen wieczny.
• Z lipowego drzewa najchętniej chłopi wytwarzali kołyski dla niemowląt.
• Strawa jedzona lipową łyżką nie mogła nikomu zaszkodzić.
• Z lipy chętnie wykonywano skrzypki.
• Bardzo ceniony jest lipowy miód.
• Ołtarz Mariacki Wit Stwosz wyrzeźbił w drzewie lipowym.
• Pod lipą odpoczywał przed bitwą pod Grunwaldem Władysław Jagiełło, a w cieniu lipy tworzył Jan Kochanowski.
• W medycynie ludowej wykorzystywano napary z kwiatów i liści lipowych

Akacja
Nazwa popularna, właściwa brzmi robinia biała, nazywana także grochodrzewem (z racji owoców). Przywieziona z Ameryki Północnej w 1600 r. przez Jana Robina, botanika i ogrodnika króla francuskiego Henryka IV.
Nie lubi silnych wiatrów, uwielbia słońce i światło.

• Charakterystyczne są białe, pachnące kwiaty i kolce na gałęziach.
• Jej wonne kwiaty przyciągają pszczoły, a miód akacjowy jest bardzo ceniony.
• Drzewo akacji jest kruche, gałęzie łamią się łatwo u nasady, wówczas drzewo "płacze" - z rany sączy się bezbarwna ciecz.
• Nie stosowana w budownictwie mimo pięknego drewna, podobno " w chałupie z kolczastego drzewa, kolczasto się żyje".

Dąb
Należy do najstarszych drzew świata, obejmuje przeszło 200 gatunków.

• W wierzeniach wielu ludów został stworzony jako pierwsze drzewo na świecie, rozłożystą koroną wspierał niebo, na najwyższych konarach drzew gnieździli się bogowie, jego korzenie stanowiły filary piekieł. Pień tego mitycznego dębu był prawie niezniszczalny, unicestwić go mógł tylko ogień boży, czyli piorun.
• W biblijnym potopie wśród otmętów wód tylko dęby stały niewzruszone i w koronach dawały odpoczynek wszystkim nieszczęsnym stworzeniom.
• Od najdawniejszych czasów uważany był za drzewo święte z powodu rozmiarów i mocy przyciągania piorunów i dawania ognia.
• Uważany za króla lasu, drzew i wszystkich roślin.
• W Grecji dąb był drzewem Zeusa - największego boga, występuje w wielu mitach; z drewna dębów dodońskich Atena kazała Argosowi budować okręty, to twarde dęby zmiękły z rozczulenia nad losem rozpaczającego po śmierci żony Orfeusza.
• W starożytnym Rzymie dąb poświęcony był Jowiszowi, najwyższemu bogu nieba i pio­runów, władcy bogów i ludzi. Dąb był drzewem płodności.
• W dziuplach wypalonych uderzeniem pioruna porzucano dzieci - we Włoszech do dziś o ludziach niewiadomego pochodzenia mówi się "urodzeni z dębu".
• Słowianie utożsamiali dąb z bogiem błyskawic, ognia i nieba. Najpotężniejszy dąb w lesie był miejscem kultu.
• Dębom przypisywano działanie uzdrowicielskie, a nawet cudotwórcze. Liście dębowe, żołędzie, a nawet całe gałęzie odpo­wiednio przygotowane i przyprawione zaklęciami leczyły podobno "wrzody, kołtuny, kurzą ślepotę i drygawicę oczów", potrafiły nawet wskrzesić wisielca. Dębu używano do zadawania uroków i wykrywania złodzieja: utarte na mąkę ususzone żołędzie dodane do jedzenia podejrzanemu powodowały burczenie w brzuchu, które było dowodem winy.
• Liście, żołędzie i gałęzie dębów używane były do wróżenia: przepowiadały pożary, urodzaje, macierzyństwo, zwiastowały śmierć.

Jesion
W Polsce pospolity jest jesion wyniosły - bardzo często dorasta do 40 metrów wysokości. Poznać go można po charakterystycznych liściach koloru przykurzonej zieleni.

• Występuje w mitach wielu starożytnych ludów, będąc albo samym bogiem, albo jego pełnomocnikiem, obdarzonym boskimi prawami i magiczną mocą, albo tworzywem, z którego bóg wykonuje, co tylko chce.
• U ludów północnych był jesion drzewem wiadomości dobrego i złego.
• W mitach greckich już na samym "dnie czasu" szumią jesiony, najpierw jako drzewa dostarczające rozkosznego chłodu, potem budulca na ołtarze, a w końcu tworzywa do stworzenia przez Zeusa rodzaju ludzkiego. Jesionowi ludzie, ob­darzeni mową i sercem odznaczali się wielką siła, zdolnościami i zapałem do żeniaczki. Z jesionu wykonywane były mordercze dzidy, ale początkowo także strzały Amora.
• W mitologii słowiańskiej jesion odbierał taką samą cześć jak lipy, buki i cisy, przypisywano mu własności magiczne. Jesionowa trumna zapewniała wieczny spokój. Sen pod jesionem krzepił i zapewniał bezpieczeństwo przed wężami (sok z jesiona wspomagany zaklęciami był guślarskim środkiem na ukąszenia węża). Liście i kora leczyły "wzdęcia żywota, łamanie w kościach". Liść jesionu włożony pod prześcieradło łagodził wszelkie nieporozumienia i dąsy zwaśnio­nej pary.
• Drewno jesionu jest twarde i elastyczne, cenione w stolarstwie meblowym. Liście i kora wchodzą w skład ziołowych mieszanek przeciwreumatycznych.
• Najpotężniejszy i najstarszy w Polsce jesion ma ponad 40 m wysokości i 5 m obwodu w pierśnicy (na wysokości klatki piersiowej dorosłego mężczyzny -ok. 1,5 metra).

Sosna
W Polsce występują w stanie dzikim 4 gatunki sosny: pospolita, limba, górska (kosodrzewina) i błotna.

• Chińczycy, kiedy poznali herbatę, 3000 lat przed nasza erą, pijali ją z całym ceremoniałem pod sosną -na cześć dobrego ducha mieszkają­cego w tym drzewie.
• Ceremoniał ten przejęli Japończycy i jeszcze w XVI wieku samurajowie w Kioto urządzali pod sosnami uro­czystość picia herbaty. Mógł w niej wziąć udział każdy, kto przyszedł ze swoim czajniczkiem, filiżanką i matą do siedzenia.
• Zarówno Słowianie jak i Indianie ija-pończycy stosowali popiół z igieł sosny jako lekarstwo na ból zębów (przykładane na dziąsła).

Brzoza
Bardzo polskie, symboliczne drzewo. W Polsce występuje w siedmiu gatunkach, są to brzozy: brodawkowata, omszona, niska, karłowata, ciemna, karpacka i ojcow­ska (odkryto ją w Hamerni u wylotu Doliny Ojcowskiej, tam też znajduje się jej rezer­wat).

• Brzozy charakteryzują się wielką obfitością nasion. Jedna brzoza wytwarza ich tyle, że starczyłoby na obsianie wszystkich lądów kuli ziemskiej.
• Brzoza wrosła w polską kulturę, nasze wierzenia, zabobony.
• Jeszcze w XIX wieku uważano, że najlepszym sposobem na dreszcze jest pój­ście do lasu brzozowego i trzęsienie określoną liczbą drzew wspomagane za­klęciem "Trzęś mnie jak ja ciebie, a potem przestań".
• Aby pozbyć się wycieńczenia, należało wyjechać z chałupy na brzozowej mio­tle do rozstajnej drogi, na rozstaju rzucić miotłę za siebie i co tchu w piersi popędzić z powrotem, nie oglądając się za siebie i nie mówiąc ani słowa.
• Krzyże nagrobne liczne w lasach na grobach partyzantów, często wykonywa­no z brzozowego, nieobranego z kory drzewa.
• Brzozy sadzono przy grobach, na ich północnej stronie, tak żeby opłakiwały zmarłego, a nie zasłaniały mu słońca.
• Na wsiach polskich do dziś na Zielone Świątki zdobi się zagrody gałązkami brzozy i tatarakiem.
• Brzoza jest drzewem użytecznym dla człowieka: wywar z liści jest środkiem moczopędnym i przeciwrobacznym dla ludzi i zwierząt.
• Kora ma zastosowanie w garbarstwie.
• Sok z brzozy przerabia się na wodę brzozową, "po której łysi obiecują sobie lwie grzywy, a która jedyne wzmacnia włosy i zapobiega ich wypadaniu."
• Drewno z brzozy jest cenione w meblarstwie.

góra

STACJA VI

6- KARTA PRACY DLA UCZNIA
"Jakie to drzewa ?"

KARTA PRACY
1. Przyjrzy się uważnie planowi parku.

Zorientuj go na podstawie charakterystycz­nych obiektów (zamek, potok Korzkiewka).

2. Odszukaj na terenie parku drzewa oznaczone na planie cyframi od 1 do 6. Ko­rzystając z materiałów( które, otrzymasz od nauczyciela), rozpoznaj poszczególne gatunki drzew (sosna, jesion, klon, brzoza, lipa, akacja, dąb) i uzupełnij legendę, wpisując przy poszczegól­nych cyfrach odpowiednie nazwy drzew.

3. Zaznacz przez podkreślenie, które z drzew są pomnikami przyrody.

jakie to drzewa?                                          
 1   .....................................................
 2   .....................................................
 3   .....................................................
 4   .....................................................
 5   .....................................................
 6   .....................................................

góra

STACJA VI

6-KARTA PRACY DLA NAUCZYCIELA
"Jakie to drzewa?"

KLUCZ ODPOWIEDZI

1. Jesiony (pomniki przyrody)
2. Lipy
3. Akacje
4. Dąb
5. Brzozy
6. Sosna

góra